TEKNOLOJİNİN ZARARLARINDAN KORUNMAK

 

            Bir zamanlar anne babamız bizlere balkondan seslenirdi, 'Akşam ezanı okundu artık evlere' diye şimdi çocuklarımıza 'Bilgisayar başında vaktin doldu artık derslere' diye uyarılarda bulunuyoruz.

Teknoloji ebeveynler için bilinmez bir dünya çünkü onlar teknoloji ile dünyaya gelmedi, bilinmeyen şey ise korkuya sebep olur. Ama çocuklarımız teknolojini var olduğu bir dünyaya geldiler eğelneceyi, iletişimi, sosyalleşmeyi, dersleri hatta son dönemlerde okulu bile burada yaşıyorlar. O yüzden ebeveynler için ne kadar korkuysa çocuklarımız  için teknoloji o kadar kıymetli. Bu ayrımın farkında olursak eğer çocuklarımızı daha iyi anlama fırsatını yakalamış oluruz.

 

Teknolojiyi anlatırken genellikle bağımlılık noktasında değinerek anlatıyoruz, peki teknoloji bu kadar kötü mü?

 

Teknoloji sayesinde şu süreçte eğitim devam ediyor, teknoloji sayesinde bilgi elimizin altında kolaylaşıyor. Bunun dışında yapılan araştırmalar da gösteriyor ki,

Bilgisayar oyunlarının stresi azalttığı,

Daha donanımlı bireyler yetişmekte,

Görsel becerileri geliştirdiği,

Meslek seçimlerine faydası olduğu,

El-göz koordinasyonunu sağladığı görülmüştür.

 

Faydaları olduğu kadar zararlarını da bildiğimiz bir alan olan teknolojiden korunmak için neler yapabiliriz?

 

1-Çocuğunuza dijital dünyada kendini korumayı öğretin

İnternet ortamı çocuklarımızın sandığı kadar masum bir ortam olamıyor her zaman. Çocuklarımız ne kadar iyi niyetli düşünerek davransa da karşı taraftan  aynı düşünceyi bulamayacağı zamanlar olmaması için uyarmak gerekir. Bu uyarılar içerisinde;

•         İnternette hiçbir zaman telefon numarası ve adresinin paylaşılmaması

•         internette tanıştırığı insanların gerçekten oldukları gibi tanıtmayabileceklerini

•         interentte tanıştığı birinin fotoğraf isterse göndermemesi gerektiğini

•         internette tanıştığı biriyle gerçek hayatta buluşmaması gerektiği

•         internette rahatsız edici bir olay yaşandığında ilk olarak aile ile paylaşılması gerektiği

•         internette tanıştığı biri para isterse göndermemesi gerektiği

•         internette tanıştığı birisi cinsel içerikli fotoğraf gönderir ya da isterse aile ile hemen paylaşılması gerektiği anlatılmalıdır.

 

2- Medya okur yazarlığı eğitimi verin

Medya okuryazarlığı eğitimi, teknolojinin sunduğu her şeyi sorgulama ve eleştirel gözle bakabilme becerisidir. Medya okuryazarlığındaki temel amaçlar medyanın ilettiği mesajların niyetinin doğru okunması, çocuğun medyanın sunduğu dünyanın gerçeği yansıtmayabileceğini anlaması ve medyanın kişileri nasıl etkileyebileceğinin farkına varmasıdır.

Medya okuryazarlığı eğitimi için televizyon ilzerken, sosyal medyada gezinirken,

•         Bu içeriği (film, oyun, haber, vb.) kim, kimler için üretmiş olabilir?

•         Senin ilgini çekmek için nasıl bir yol izlemiş olabilirler?

•         Verdiği bir mesaj var mı sence?

•         Olumlu ve olumsuz taraflarını görebiliyor musun?

•         Burada gördüğün yaşam tarzı, değerler bizim yaşamımızla bağlabtılı mı, benziyor mu? Sorular ile bu eğitimi verebilir ve bakış açısı ve farkındalık kazanmasını sağlayabilirisiniz.

 

3- İçsel motivasyonu destekleyin

Eveynler olarak ders çalışma sorumluluğunu yerine getiren öğrenciye ödül verme gereksinimi hissediyoruz. Aslında ödev çocuğun sorumluluğunda olan bir görevken dışsal motivasyon dediğimiz ödüllerle birlikte sorumluluktan ziyade ödül için yapması gereken bir görev halini alıyor. Ayrıca ödül olarak verilen bilgisayar vakti çocuğun bilgisayara yükleyeceği anlamı değerli hale getirir ve faydadan çok zarara dönüşür.

İçsel motivasyon sağlamak için, meraklarını kullanabilirsiniz. Ödevlerini yaparken araştırmasını, keşfetmesine olanak sağlayabilirsiniz. Bu hisleri yaşayan bir çocuk yaptığı ödevden aldığı haz ile bilgisayarı eş tutamayacaktır.

 

4- Çocuğunuzu başka şeylere yönlendirin

Özellikle ergenlik döneminde çocuklar ebeveynden gelen her türlü kısıtlamaya karşı dururlar. Çocuğun enerjisini "güce karşı güç" şeklinde göğüslemek yerine, arkasında durarak başka mecraya yönlendirmek gerekir. Çocuğun bilgisayar başında harcayacağı enerjiyi başka alanlarda harcamasına olanak tanımaktır. Pandemi sürecinde sokakta yapılacak etkinlikler kısıtlansa da yürüyüşler, bisiklet turları, basketbol oynama gibi aktiviteler ile odağını ve enerjisini başka alanlara yönlendirebilirsiniz.

 

5- Kitap okuma alışkanlığı kazandırın

Kitap okuyan çocuklarda dikkat becerilerinin daha iyi düzeyde olduğu, empati yeteneğinin kitaptaki karakterler sayesinde geliştiği, dil becerilerinin arttığı, sosyal-duygusal gelişimini desteklediği görülmüştür. Kitap okumayı sevmiyorum diyen çocuklar için,

•         Günlük rutinler halinde az sayfalar ile başlayarak bir alışkanlık kazanmasını sağlayabilir,

•         Kitapçıya gidip sevdiği türden bir kitap alarak başlayabilir,

•         Ebeveyn olarak okuduğu kitaplarla ilgilenip, sohbet edin siz de okuyorsanız siz de okuduğunuz kitaplardan bahsedebilirsiniz,

•         Rol- model olmayı unutmayınız.

 

6- Yaratıcı oyun oynamasını sağlayın

Bilgisayar başında oyun oynamayı seven bir çocuğunuz varsa bu enerjisini atmak isteyen, eğlenmek isteyen bir çocuk anlamına gelecektir. Aktivitelerinizi bu alanda seçebilirsiniz. Oynadığı oyunlara arada sizler de dahil olup konuşabilirsiniz, keyif aldığı bir şeyi ebeveyniyle paylaşan bir çocuk diğer alanlarda da ailesiyle paylaşma koolyalığı sağlayacaktır. Bilgisayar dışında oyun vakitleri oluşturabilirsiniz, oyun üretebilirsiniz. Yaratıcı oyun oynayan çocuklar ekran oyunlarına daha az meyil ederler.

7- Rol model olun

Evde sürekli telefona, televizyona ya da bilgisayara bakan bir ebeveynin çocuklarından benzer davranışlar görmemiz kaçınılmazdır. Çocuklar yasaklar, cezalar ve uyarılardan çok etrafına bakarak, gözlemleyerek öğrenir. Eğer teknoloji ile ilişkiniz bağımlılık düzeyindeyse bağımlı bir çocuğu düzeltmekten çok önce kendi davranışlarınıza odaklanmanız ve önce kendinizi değiştirmeniz gerekir. Gerçekçi olmak istiyorsanız önce nasıl örnek olduğunuzu gözden geçirmelisiniz.

 

8- İnternete Filtre Koyun

bilgisayarınıza yükleyeceğiniz filtre programları ile çocuğunuzun yaşına uygun içeriklere ulaşmasını sağlayabilirsiniz. İnternet dünyasında reklamlar ya da virüsler sebebiyle çocuklarımız istemeden uygunsuz içeriklere maruz kalabiliyorlar ve bunu engelleyebilmenin yolu ise filtrelemekten geçiyor. Filtreleme ile birlikte süre konusunda takip etmekte zorlanan çocuklar için de zaman sınırlayıcı uygulamalardan faydalanabilirsiniz. Filtre koymak için illa ergenlik dönemi gibi yetişkin bir dönemi beklemenize gerek yoktur. Hatta ergenlikte filtreleme yapıldığında "annem-babam bana güvenmiyor" ya da "yasaklı şeyler merak uyandırır" ve başka bilgisayarlardan erişim sağlayabilirler. Bu yüzden daha küçük yaştan itibaren filtre koymak ve çocuklar için filtrenin neden konulması gerektiğini açıklamak çok önemlidir. Filreleme yapmadan önce çocukların zararlı içerikleri kendilerinin ayırt etmesine yarayacak becerilerine ve medya okuryazarlığına odaklanmak ilk hedefiniz ı,olmalıdır.

 

10-Çocuğunuzla sözleşme yapın

Yazılı sözleşmeler somut olduğu için daha kolay anlaşılır ve daha sonra doğacak yanlış hatıramaların ya da yanlış anlaşılmaların önüne geçer. Sözleşme hazırlamak demek, ebeveynin koyduğu kurallar listesi değildir, karşılıklı bir anlaşma dahilinde kurallar koymaktır. Her konulan kural karşılıklı onay içerir bu sayede çocukların sorumluluk alma becerileri gelişmiş olur.

Kurallar listeniz,

•    her madde açık, net, anlaşılır ve somut olmalıdır. "Derslerini ihmal etmemek" gibi bir ifade ucu açıktır bunun yerine "Derslerden önce yarım saat derslerden sonra yarım saat kullanılacaktır." şeklinde olmalıdır,

•    sözleşmeye uyulmadığı takdirde oluşacak sonuçlar da maddeler arasında yer almalıdır. Zamanı dolduğu halde oyun oynamaya devam ediyorsa "Bir gün boyunca eğitim amaçlı kullanımlar hariç bilgisayar açılmayacaktır" açık  net bir kural olmalıdır.

•    Çocuğun sözleşmeye uyup uymadığını takip etmek ebeveynin sorumluluğundadır. Sözleşmenin ciddiye alınmasını istiyorsanız önce sizler bunu ciddiyetle yapmalısınız. Bir kez kurala uymadığında ebeveynin dikkatinden ka.tığını gören çocuk kurallar listesi demek ki çok önemli değilmiş diyerek kendisi de takip etmeyi bırakabilir.

•    Sözleşme sadece çocuğun tekenoloji ile sınırları değildir çocuğunuz da sizinle ilgili kural koyabilir. "Yemek yerken telefonla uğraşılmayacak" kuralı sadece çocuk için değil ebeveyn için de geçerli bir kural olmalıdır.

 

11- Çocuğunuzla bağlarınızı güçlendirin

Çocuğunuzla zaman geçirmek,

Aktivitelere ortak olmak

Sevgi ve ilginizi göstermek

Dinlemek, anlamak

Böyle bir ortamda vakit geçiren bir çocuğun sanal ortamda arkaşlık araması, eğlence amaçlı oyunlara bağlanması daha az görülmektedir. Eğer teknoloji yakın arkadaşı olmasın istiyorsanız önce sizler çocuğunuzla yakınlık kurmanız   gerekmektedir.

KİTAP TAVSİYESİ

1- Dijital Çocuk- Kemal SAYAR / Sezin BENLİ

2- Dijital Dünyada Çocuk Büyütmek- Kristy GOODWIN

3- Çocuk ve Ekran- Alev ÜSTÜNDAĞ

4- Dijital Dünyada Ebeveyn Olmak- Salih UYAN